سامانه مدیریت اطلاعات تحقیقات، پژوهش و فناوری

Mendeley  

Zotero  

darabi N, Mirzaei A. Assessment of of educational intervention based on the Health Belief Model on preventive nutritional behaviors of osteoporosis in high school girl students in Ilam. Journal title 2024; 1403 (3)
URL: http://newresearch.medilam.ac.ir/article-1-699-fa.html

 یکی از بیماری‌ها و عوارض شایع و مهم به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خصوص در سنین میانسالی، پوکی‌‌‌‌‌‌‌‌ استخوان‌ است که علت اصلی آن عدم ذخیره استخوانی در سنین پایین به ویژه دوران بلوغ است. تغییرات منجر به پوکی ‌استخوان، فرآیند بسیار طولانی و زمان­بری است که از دوران جوانی آغاز شده و به کندی در طول زمان پیشرفت نموده و گسترش می­یابد. بر اساس مطالعات اپیدمیولوژیک زنان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند. سبک زندگی تغذیه‌ای از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در بروز این بیماری تعیین شده است. تغذیه نادرست و دریافت ناکافی کلسیم و ویتامین دی بویژه در سنین پایین­تر موجب می­گردد تا افراد خصوصاً زنان در سنین بالا به پوکی ‌استخوان مبتلا شوند. یکی از مهم­ترین اهداف سازمان جهانی بهداشت افزایش تعداد زنان آموزش دیده در زمینه پوکی ‌استخوان است. طراحی و ارزیابی مداخلات آموزش بهداشت در سنین نوجوانی می‌تواند یک راهبرد اساسی به منظور پیشگیری از پوکی ‌استخوان در‌ زنان‌ باشد.
اثربخشی برنامه‌های ‌آموزش بهداشت به مقدار زیادی بستگی به استفاده صحیح از تئوری‌ها‌ و مدل‌های مورد استفاده در آموزش بهداشت دارد. مدل اعتقاد بهداشتی یکی از مدل‌های موثر در آموزش بهداشت است که رابطه اعتقادات بهداشتی و رفتار بهداشتی را نشان می‌دهد و بر این فرضیه استوار است که رفتار پیشگیری‌کننده بر اساس اعتقادات شخصی است. به عبارت دیگر رفتار را تابعی از دانش و نگرش فرد می‌داند.
الگوی اعتقاد بهداشتی بر این موضوع تاکید دارد که طبق قاعده کلی، مردم زمانی نسبت به پیام‌های بهداشتی و پیشگیری از بیماری‌ها عکس ‌العمل خوب و مناسبی از خود نشان می‌دهند که احساس کنند در معرض خطر جدی قرار دارند و به دنبال این موضوع منفعتی را نیز درخصوص تغییر رفتارهای خودشان درک کنند و بنابراین موانع موجود در جهت این تغییرات را به راحتی مرتفع می‌سازند.
این مدل بر این نکته تاکید دارد که چگونه ادراک فرد، ایجاد انگیزه و حرکت میکند و سبب ایجاد رفتار در او میشود. بر اساس این مدل، برای اتخاذ رفتارهای پیشگیریکننده، افراد باید نخست در برابر مساله یعنی ابتلا به پوکی ‌‌‌‌استخوان  احساس خطر نمایند (حساسیت درک شده)، سپس عمق این خطر و جدی بودن عوارض مختلف آن در ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی خود را درک نمایند (شدت درک شده) تا پس از آن مفید و قابل اجرا بودن برنامه پیشگیری از پوکی ‌‌‌استخوان را باور نمایند (منافع درک شده)، عوامل بازدارنده از اقدام به عمل را نیز کم هزینه‌‌تر از فواید آن بیابند (موانع درک شده) و در نهایت به رفتارهای پیشگیری­کننده از پوکی استخوان، اقدام نمایند.
مدل اعتقاد بهداشتی بیشتر در پیشگیری از بیماری نقش دارد و طبق آن، تصمیم و انگیزه شخص در اتخاذ یک رفتار بهداشتی به سه مقوله ادراک شخصی، رفتارهای تعدیل‌کننده و احتمال انجام آن رفتار با عمل بر میگردد. این مدل تناسب بسیار خوبی برای طراحی و اجرای مداخلات آموزشی به منظور پیشگیری از بیماری دارد. از این رو پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی مداخله ‌آموزشی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی در پیشگیری از پوکی ‌استخوان در دانش‌آموزان دختر دبیرستانی شهر ایلام انجام می­گیرد.