سامانه مدیریت اطلاعات تحقیقات، پژوهش و فناوری

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

---

دیابت یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته شده انسان و یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیکی غدد درون ریز است.که شیوع آن در جهان یک تا دو درصد می‌باشد. تخمین زده شده است که در ایران حدود 2 میلیون نفر دیابتی وجود داشته باشد(3). دیابت شامل گروهی از اختلال‌های متابولیک شایع است که وجه اشتراک آنها در فنوتیپ هیپرگلیسمی می‌باشد. انواع مشخص و مجزای دیابت در اثر واکنش‌های پیچیده‌ای که بین عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و شیوه‌ی زندگی رخ می‌دهد، به وجود می‌آیند(1). بر حسب اتیولوژی دیابت، عوامل دخیل در بروز هیپوگلیسمی عبارتند از کاهش ترشح انسولین، کاهش مصرف و افزایش تولید گلوکز. اختلالات متابولیک ناشی از دیابت سبب بروز تغییرات پاتوفیزیولوژیک ثانویه در ارگان‌های متعدد بدن می‌شود که مشکلات فراونی را برای فرد دیابتی و سیستم بهداشتی جامعه به همراه دارد(1و2). دیابت علت اصلی آمپوتاسیون‌های اندام تحتانی در امریکاست(1). با افزایش شیوع دیابت در جهان انتظار میرود که این بیماری همچنان یکی از علل اصلی بیماری‌زایی و مرگ و میر باقی بماند. که عوارض متابولیکی حاد مانند کتواسیدوز و اغمای هیپراسمولار غیر کتونی و عوارض مزمنی مانند گرفتاری عروق ته چشم، گرفتاری عروق کلیوی، گرفتاری اعصاب(نوروپاتی)، ضایعات پوستی، زخم‌های دیابتی در پا (سندرم زخم پای دیابتی) و بهبودی تأخیری و غیر طبیعی در زخم می‌باشد(4و5). در بیماران دیابتی به دلیل عوارض متعدد دیابت آسیب-های پا شایع است(6و7). که سرانجام منجر به صدمات ناگهانی پا شامل گانگرن و قطع عضو می‌گردد(8). علت بیش از 50%  از قطع عضوهای غیر تروماتیک اندام تحتانی، دیابت است(9و10). اگرچه ارائه آمار دقیق شیوع یا بروز زخم‌های دیابتی امکان پذیر نمی‌باشد، اما بر اساس نتایج حاصل از یک مطالعه مقطعی در جامعه انگلیس 4/7% از بیماران دیابتی دارای زخم پای دیابتی هستند. در جامعه امریکا بر اساس داده‌های بیمارستانی بروز زخم پای دیابتی 8/5% گزارش شده است(11). در ایران حدود 6درصد جمعیت کشور به دیابت مبتلا هستند که این رقم در 20 سال آینده و در افراد بالای 20 سال افزایش چشمگیری خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2025 این رقم به بیش از 5میلیون نفر یعنی حدود 8/11درصد جعمیت کشور افزایش یابد.حدود 60هزار بیمار مبتلا به زخم پای دیابتی در کشور وجود دارند که 16هزار یعنی 15 تا 20 درصد این بیماران دچار قطع عضو می‌شوند.این در حالی است که می‌توان از 50 درصد موارد زخم‌های دیابتی پیشگیری کرد(12). اهمیت زخم‌های دیابتی هنگامی بیشتر آشکار می‌شود که به آمار مربوط به قطع پا به علت این زخم توجه شود. بروز قطع پا به میزان 5-5/0 در هر 1000 نفر جمعیت دیابتی است، که این میزان بین کشورهای مختلف متفاوت است(11).
بدون شک مردم قرن حاضر به دلیل سبک زندگیشان بیش از    نسل‌های گذشته مستعد ابتلا به بیماری دیابت هستند.دو برابر شدن شیوع نرخ دیابت نوع دوم در امریکا از 25 سال پیش تاکنون و سه تا پنج برابر شدن آن در کشورهای هند، چین، کره و تایلند نشان روند رو به گسترش این بیماری در جهان است. بالا بودن قند خون در مدت طولانی باعث تخریب عروق خونی و کاهش جریان خون در پاها می‌شود. کندی جریان خون سبب ضعیف شدن پوست پا، افزایش استعداد تشکیل زخم و اختلال در روند بهبود آن می‌شود. به علاوه باکتری‌ها و قارچ‌هایی وجود دارند که در محیط‌های شیرین رشد می‌کنند و عفونت ناشی از آنها باعث تخریب پوست و نهایتاً بروز زخم در پا می‌شود. با ضعیف شدن جریان خون آنتی بیوتیک‌ها نیز به راحتی نمی‌توانند خود را به محل زخم و عفونت برسانند و گاهی اوقات نه تنها عفونت پا برطرف نمی‌شود بلکه با انتقال عامل عفونی به جریان خون، خطر همه‌ی قسمت‌های بدن را تهدید می‌کند. در این صورت، تنها راه درمان قطع عضو است. به بیان دیگر، قطع عضو یکی از شایع‌ترین پیامدهای بروز دیابت است. در واقع خطر قطع عضو در بیماران دیابتی حدود 15 تا 20 مرتبه بیشتر از غیر دیابتی‌هاست، که البته با بهبود وضعیت درمان بیماران و آموزش به آنها میزان آمپوتاسیون تا حدود 40 تا 50 درصد قابل کاهش است(12). در واقع زخم-های دیابتی، جراحت‌هایی در پوست، چشم، اعضای موکوسی و یا یک تغییر ماکروسکوپی در اپیتلیوم نرمال افراد دیابتی تیپ 1 و 2 می‌باشند. بیش از 75درصد افراد دیابتی، مبتلا به زخم‌های دیابتی هستند. در امریکا بیش از  80درصد آنها منجر به قطع عضو می‌شوند. 
مراحل تغییرات پوست در اثر زخم‌های دیابتی شامل هفت مرحله می‌باشد: مرحله 1: پوست قرمز و بافت زیرین آن نرم می‌شود، قرمزی پوست با یک فشار کوچک ناپدید می‌گردد. مرحله 2: التهاب، ادم و سفتی بافت زیرین مشهود است و حالت خاصی در پوست ایجاد می‌شود. مرحله 3: پوست دچار نکروز شده، چربی در اطراف این منطقه ایجاد می‌شود و پوست اطراف این لایه‌ها از بین می‌رود. مرحله 4: چربی زیر پوستی از بین می‌رود. مرحله 5: بافت نکروزی در اطراف این عضلات بیشتر و پوست دچار نکروز می‌شود. مرحله 6: کورتکس استخوان آسیب می‌بیند و سبب ایجاد استئومیلیت می‌شود. مرحله 7: آرتریت سپتیک، عفونت پاتولوژیک اندام‌ها و عفونت خونی از مواردی است که در این مرحله مشاهده می‌شود. در افراد مبتلا به دیابت به دلیل اختلال در اعصاب کنترل کننده عروق، پوست پا خشک و ترک خورده می‌شود و به دنبال آن کالوس‌ها تشکیل می‌گردند. تأخیر در بهبودی کالوس‌ها سبب ایجاد زخم و شکاف می‌شود، همچنین این کالوس‌ها به علت آسیب به اعصاب پا موجب عدم احساس درد به طور منظم می‌گردند. به دلیل عفونت سریع و درمان دیر هنگام احتمال قطع عضو و یا مرگ نیز وجود دارد(15).
از گذشته دور پزشکان مصری، یونانی، هندی و اروپایی با توسعه روشهای مؤثر در پی درمان زخم در کوتاهترین زمان و با کمترین عارضه بوده‌اند(26). از داروها و پمادهای متعددی برای ترمیم زخم باز، استفاده می‌گردد که هر کدام دارای محدودیت‌ها و نواقص فراوانی است. در حال حاضر در ایران برای درمان جراحت‌ها از محلول‌های ضد عفونی کننده نظیر بتادین، اسید استیک، شستشو با سرم فیزیولوژیک، پمادهای آنتی‌بیوتیک و هیدروکورتیزون استفاده می‌شود.
 همچنین در حال حاضر از روشهای بسیار متنوعی همچون پانسمان، استفاده از داروها به صورت سیستمیک و موضعی، لیزر با انرژی کم، فراصوت، اکسیژن با فشار بالا، جایگزین‌های پوستی، فاکتورهای رشد، تحریک الکتریکی و حتی ژن درمانی برای تسریع التیام زخم‌های مزمن استفاده می‌شود که هر کدام دارای نقاط ضعف و قدرتی است. در طب سنتی نیز تلاش‌های گوناگونی در جهت یافتن دارویی در جهت تسریع بهبود زخم انجام گرفته است. ولی به علت عدم معرفی یک دارویی قطعی برای افزایش سرعت روند ترمیم زخم، مطالعات روی داروهای گیاهی و تأثیر آن بر روند ترمیم زخم همچنان ادامه دارد.

واژه‌های کلیدی: گیاه راعی، التیام زخم، دیابت

     

ارسال نظر درباره این پروپزال : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---

---