Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

---

55
Arak Medical University Journal (AMUJ) Original Article
2016; 18(103): 55-63
The Prevalence of Food Insecurity and Its Association with Socio-Economic
Factors and Nutritional Status Among Hospitalized Children in Tabriz
Pediatric Hospital
Jamal Saraei1, Zahra Esmaeli1, Zahra Tajari1, Shadi Khodayarnezhad1, Aref Nekofar1,
Mahdieh Abbasalizad Farhangi2*
1- B.S Student in Nutrition Sciences, Department of Nutrition in Community, Tabriz
University of Medical Sciences, Tabriz, Iran
2- Assistant Professor, Department of Nutrition in Community, Tabriz University of Medical
Sciences, Tabriz, Iran
Received: 13 May 2015, Accepted: 9 Sep 2015
Abstract
Background: Under-nutrition has multiple negative impacts on child's growth and
development and it has a high prevalence among hospitalized children. Assessment of the food
insecurity status is one of the most important indicators of malnutrition among communities, therefore
the aim of the current study is to evaluate the prevalence of food insecurity and its social, economical
and nutritional determinants among children hospitalized in Tabriz pediatric hospital.
Materials and Methods: The current cross-sectional study was carried out among 236
hospitalized children in Tabriz pediatric hospital. Demographic information including age, weight,
height, household size, child order and household income were gathered by face to face interviews
with parents. Food security was assessed by a Household Food Security questionnaire. Statistical
analysis was performed by Excel 2007, Epi-info and IBM SPSS Statistics 21 software.
Results: The prevalence of food insecurity among hospitalized children in Tabriz pediatric
hospital was 44.9%, while 26.3% and 18.6% had moderately and severely food insecurity,
respectively. Its prevalence in females was more than in males. Low household income, low
educational attainment of parents, rural residency and household size were potent determinants of food
insecurity(p<0.05). All indices of nutritional status in food insecure group were lower than in secure
group. Although this difference did not achieved significant threshold.
Conclusion: In the current study, a high prevalence of food insecurity in hospitalized children
in hospital has been reported. Therefore the need for suitable interventions to reduce its prevalence has
been warranted.
Keywords: Food security, Hospitalized children, Malnutrition.
*Corresponding Author:
Address: Department of Nutrition in Community, Tabriz University of Medical Sciences , Tabriz, Iran.
Email: abbasalizad_m@yahoo.com
55
56
مقاله پژوهشی مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک
55-63 ، سال 18 ، شماره 10 (شماره پیاپی 103 )، دی 1394
شیوع نا امنی غذایی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی- اقتصادی و وضعیت
تغذیه ای در کودکان بستری در بیمارستان کودکان تبریز
* جمال سرایی 1، زهرا اسماعیلی 1، زهرا تجری 1، شادی خدایارنژاد 1، عارف نکوفر 1، مهدیه عباسعلیزاد فرهنگی 2
1 - دانشجوی کارشناسی علوم تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
-2 استادیار، گروه تغذیه در جامعه، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
94/6/ 94 تاریخ پذیرش: 4 /2/ تاریخ دریافت: 23
چکیده
زمینه و هدف: سوء تغذیه اثرات نامطلوبی بر رشد و نمو کودکان داشته و شیوع آن به ویژه بین کودکان بستری در
بیمارستان بالاست. نظر به این که بررسی ناامنی غذایی در جوامع یکی از مهم ترین شاخص های ارزیابی وضعیت سوء
تغذیه می باشد، از این رو هدف از مطالعه حاضر، تعیین شیوع ناامنی غذایی و عوامل اجتماعی، اقتصادی و تغذیه ای موثر بر
آن در کودکان بستری در بیمارستان کودکان تبریز می باشد.
مواد و روش ها: این مطالعه مقطعی بر روی 236 کودک بستری در بیمارستان کودکان تبریز انجام گرفت. اطلاعات
جمعیت شناختی شامل سن، وزن، قد، بعد خانوار ، رتبه تولد و در آمد خانوار از طریق مصاحبه حضوری با والدین کودک
جمع آوری شد و وضعیت امنیت غذایی با استفاده از پرسش نامه امنیت غذایی خانوار بررسی شد. تحلیل آماری داده ها با
صورت گرفت. IBM SPSS Statistics و 21 Epi-info ،Excel استفاده از نرم افزارهای 2007
26 درصد دچار / 44 درصد بود که 3 / یافته ها: شیوع نا امنی غذایی در بین کودکان بستری در بیمارستان کودکان تبریز 9
18 درصد دچار ناامنی غذایی شدید بودند و شیوع آن در دختران بیش از پسران بود. از عوامل / ناامنی غذایی متوسط و 6
مهم تأثیرگذار بر ناامنی غذایی کودکان، درآمد پایین خانوار، سطح تحصیلات والدین، سکونت در روستا و بعد خانوار
شاخص های تعیین وضعیت تغذیه ای نیز در کودکان گروه ناامن غذایی کمتر از گروه امن بود، هر چند این .(p<0/ بود( 05
اختلاف از نظر آماری معنی دار نبود.
نتیجه گیری: در مطالعه حاضر، شیوع بالای ناامنی غذایی در کودکان بستری در بیمارستان گزارش شد که انجام
مداخلات مناسب جهت کاهش شیوع آن ضروری به نظر می رسد.
واژگان کلیدی: امنیت غذایی، کودکان بستری در بیمارستان، سوء تغذیه
*نویسنده مسئول: ایران، تبریز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، گروه تغذیه در جامعه
Email:abbasalizad_m@yahoo.com
شیوع ناامنی غذایی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی- اقتصادی و ... جمال سرایی و همکاران
57 مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال هیجدهم، شماره 10 ، دی 1394
مقدمه
سوءتغذیه یا نارسایی رشد در کودکان اصطلاحی
است که به توقف یا کاهش سرعت رشد کودک اطلاق
می گردد( 1). بیش از یک ششم بیماری ها در جهان ناشی از
سوءتغذیه است که این رقم در بعضی از مناطق محروم به
یک سوم نیز می رسد( 2). حدود 800 میلیون تا 1 میلیارد
کودک در دنیا به درجات مختلف سوء تغذیه مبتلا هستند
که از این تعداد روزانه 40 هزار کودک به دلایل نامناسب
.( بودن وضعیت تغذیه ای جان خود را از دست می دهند( 3
مطالعه ملی انجام شده در ایران توسط قاسمی و
همکاران در سال 1377 نیز بیان گر این مسئله است که 20
درصد از افراد جامعه استطاعت مالی لازم برای سیر کردن
خود را نداشته و حدود 50 درصد نیز برای تامین سیری
سلولی دچار مشکل می باشند. به عبارت دیگر، بر اساس
یافته های مطالعه مزبور یک پنجم مردم ایران دچار کمبود
انرژی و نیمی از مردم دچار کمبود ریز مغذی ها هستندکه در
این میان یکی از آسیب پذیرترین اقشار کودکان به شمار
.( می روند( 4
سوءتغذیه کودکان باعث ضعف سیستم ایمنی
شده و موجب افزایش شیوع و شدت بیماری های عفونی و
مرگ و میر آن ها می شود و عامل زمینه ای مهم در ابتلا به
بیماری هایی از جمله گاستروانتریت، پنومونی و سایر
بیماری های عفونی است که این بیماری ها از علل عمده
بستری و مرگ و میر کودکان کشورهای در حال توسعه
.( می باشد( 5
به نظر می رسد که یکی از شاخص های مهم
ارزیابی وضعیت سوء تغذیه در جوامع، بررسی امنیت غذایی
است؛ چرا که سوءتغذیه و گرسنگی عامل مهم ارتباطی بین
ناامنی غذایی و فقر است. امنیت غذایی عبارت است از
دسترسی همه مردم در تمام اوقات به غذای کافی به منظور
داشتن یک زندگی سالم و فعال؛ این دسترسی در برگیرنده
فراهم بودن غذای سالم و کافی از نظر تغذیه ای و نیز توانایی
اقتصادی در به دست آوردن آن از طرق مورد قبول جامعه
.( می باشد( 6
مطالعات متعدد ثابت کرده اند که ناامنی غذایی
می تواند اثرات نامطلوبی بر سلامت کودکان داشته باشد. از
جمله مشکلات بهداشتی مرتبط با نا امنی غذایی در کودکان
می توان به کم خونی فقر آهن، عفونت های حاد، بیماری های
مزمن و تأخیر در رشد ذهنی کودک اشاره کرد که در
نهایت به افت کارایی و عملکرد مغزی در دوران
بزرگ سالی و کاهش نرخ رشد توسعه اقتصادی-اجتماعی
.(8 ، جامعه منجر می گردد( 7
شیوع ناامنی غذایی در جوامع توسعه یافته و در
حال توسعه متفاوت است. در مطالعه ای که در آمریکا توسط
کرک و همکاران بر روی کودکان صورت گرفت، 11
درصد و 23 درصد کودکان به ترتیب دچار ناامنی غذایی
متوسط و شدید بودند( 8)، این در حالی است که در مطالعات
دیگر که توسط ناکویی در کویمباتورهند و توسط ایگلند
در اینویت صورت گرفته است، شیوع ناامنی غذایی به
10 ). در ایران ، 56 درصد گزارش شده است( 9 / ترتیب 57 و 1
نیز بر اساس مطالعه ای که توسط محمدزاده و همکاران بر
روی نوجوانان 14 تا 17 ساله در اصفهان انجام شد، شیوع
36 درصد گزارش شد( 11 ). مطالعه ای دیگر / ناامنی غذایی 6
در تهران نیز شیوع ناامنی غذایی در بین دختران دبیرستانی
42 درصد / 36 و 5 / مناطق 3 و 16 تهران را به ترتیب 8
.( گزارش کرد( 12
با توجه به این که تاکنون مطالعه ای مبنی بر شیوع
ناامنی غذایی در بین کودکان بستری در بیمارستان در ایران
48/ صورت نگرفته است و هم چنین با توجه به شیوع بالای 5
درصدی سوء تغذیه در بین کودکان بستری در بیمارستان
( کودکان تبریز که توسط مالک مهدوی و همکاران( 13
گزارش شد، مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع ناامنی
غذایی و ارتباط آن با عوامل تغذیه ای و عوامل اجتماعی-
اقتصادی در کودکان بستری در بیمارستان به اجرا درآمد.
مواد و روش ها
این مطالعه مقطعی در بازه ی زمانی اردبیهشت ماه
تا مهرماه سال 1393 بر روی 236 کودک بستری در
شیوع ناامنی غذایی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی- اقتصادی و ... جمال سرایی و همکاران
58 مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال هیجدهم، شماره 10 ، دی 1394
بیمارستان کودکان شهر تبریز به اجرا در آمد. روش
نمونه گیری به صورت نمونه گیری در دسترس بود. در ابتدای
کار پرسش نامه تن سنجی و جمعیت شناختی که شامل سن،
وزن، قد، وزن هنگام تولد، نوع تغذیه انحصاری، دریافت
مکمل ویتامین و آهن، زمان شروع تغذیه تکمیلی، رتبه تولد،
بعد خانوار، درآمد سرانه خانوار، تحصیلات پدر و مادر و
محل سکونت بود به صورت مصاحبه حضوری با والد
کودک تکمیل گردید. اطلاعات مربوط به قد، وزن و وزن
هنگام تولد کودکان بستری از روی پرونده آن ها استخراج
شد. تقسیم بندی درآمد خانوارها به این صورت انجام شد
که خانوارهای با درآمدهای کمتر یا مساوی 5000000 ریال،
بین 5000000 تا 10000000 ریال و بیشتر از 10000000
ریال به ترتیب در گروه خانوارهای با درآمد پایین، متوسط و
بالا قرار گرفتند. امنیت غذایی کودکان با استفاده از
متشکل از 8 (HFSSM) پرسش نامه امنیت غذایی خانوار
آیتم ویژه کودکان که اعتبار سنجی آن در ایران انجام شده
15 )، تعیین گردید. این پرسش نامه ، و به تأیید رسیده است( 14
سطوح مختلفی از سوالات شامل نگرانی درباره تمام شدن
غذا تا غذا نخوردن کودکان برای یک روز کامل را دربر
.( می گیرد(جدول 1
( جدول 1. پرسش نامه 8 سوالی امنیت غذایی خانوار - ویژه کودکان ( 14
1) در یک سال گذشته به دلیل نداشتن پول کافی، فقط از برخی مواد غذایی ارزان قیمت برای تغذیه کودک خود استفاده کرده ایم.
2) در یک سال گذشته نتوانسته ایم کودک خود را با غذای متعادل تغذیه کنیم، زیرا توانایی تهیه آن را نداشته ایم.
3) در یک سال گذشته کودک ما غذای کافی نخورده است، زیرا ما نتوانستیم غذای کافی برای او تهیه کنیم.
4) آیا در یک سال گذشته (از سال گذشته تا به حال) به علت نداشتن پول کافی برای تهیه غذا، از مقدار غذای کودک خود کاسته اید.
5) آیا در یک سال گذشته به دلیل نداشتن پول کافی وعده هایی از غذای کودک خود را حذف کرده اید؟
5-1 ) (اگر پاسخ سؤال 5 مثبت است) این موضوع چند وقت یک بار اتفاق می افتد.
6) آیا در یک سال گذشته پیش آمده که کودک شما گرسنه باشد و شما توانایی تهیه غذای بیشتر را برای او نداشته باشید؟
7) آیا در یک سال گذشته فرزند شما به دلیل نبود پول برای تهیه غذا، یک روز کامل گرسنه مانده است؟
به منظور امتیاز دهی به پاسخ سوالات پرسش نامه
و « بعضی اوقات » ،« بیشتر اوقات » امنیت غذایی، به جواب های
نمی دانم یا بدون » ،« هرگز » امتیاز 1 و برای جواب های « بله »
- امتیاز صفر تعلق گرفت. هم چنین در سوال 1 « خیر » و « پاسخ
« بعضی ماه ها ولی نه هر ماه » ،« اغلب هر ماه » 5، به گزینه های
امتیاز یک و به گزینه « فقط یک یا دو ماه در سال » و
امتیاز صفر تعلق گرفت. سپس درجه امنیت غذایی « نمی دانم »
بر اساس امتیاز دهی به پاسخ سوالات به این ترتیب انجام شد
و مجموع ،« امن غذایی » که مجموع امتیازصفر یا 1 در گروه
امتیاز 2 تا 8 در گروه ناامن غذایی قرار گرفتند. در گروه نا
« ناامنی غذایی متوسط » امن غذایی نیز به مجموع امتیاز 2 تا 4
.( اطلاق شد( 16 « ناامنی غذایی شدید » و مجموع امتیاز 5 تا 8
حجم نمونه با استفاده از مطالعات قبلی( 13 ) و با در نظر
گرفتن آلفای 5 درصد و توان 80 درصد، 220 نفر بر آورد
شد که با توجه به 10 درصد ریزش، 240 نفر در نظر گرفته
شد. جهت ورود اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن ها، از نرم
IBM SPSS و Epi-info ،Excel افزارهای 2007
استفاده شد. هم چنین جهت مقایسه متغیرهای Statistics 21
کمی و کیفی بین گروه های مورد مطالعه به ترتیب از
آزمون های آماری تی مستقل وکای مربع استفاده شد.
یافته ها
65 درصد) /6) از 236 کودک مورد مطالعه، 155
34 درصد) نفر دختر بودند. یافته های این /4) نفر پسر و 81
مطالعه براساس امتیازدهی به پاسخ های پرسش نامه 8 آیتمی
می باشد(جدول 1). شیوع نا (US-HFSSM) امنیت غذایی
امنی غذایی در بین کودکان بستری در بیمارستان کودکان
26 درصد دچار ناامنی غذایی / 44 درصد بود که 3 / تبریز 9
18 درصد دچار ناامنی غذایی شدید بودند. / متوسط و 6
45/ هم چنین مشاهده شد که ناامنی غذایی در بین دختران ( 7
.( 44 درصد) می باشد(جدول 2 / درصد) بیشتر از پسران ( 5
شیوع ناامنی غذایی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی- اقتصادی و ... جمال سرایی و همکاران
59 مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال هیجدهم، شماره 10 ، دی 1394
جدول 2. شیوع درجات مختلف ناامنی غذایی در کودکان بستری در بیمارستان کودکان تبریز
امن غذایی ناامنی غذایی
متوسط
ناامنی غذایی
شدید
کل
تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد
100 155 19/3 30 25/2 39 55/5 پسر 86
100 81 17/3 14 28/4 23 54/3 دختر 44
100 236 18/6 44 26/3 62 55/1 کل 130
مقایسه ویژگی های جمعیت شناختی بر اساس
امنیت غذایی کودکان بستری در جدول 3 بیان شده است.
براساس این جدول، ارتباط معنی داری بین درآمد سرانه
خانوار، تحصیلات پدر و مادر، بعد خانوار و محل زندگی با
در مورد سطح .(p<0/ امنیت غذایی کودکان وجود دارد( 05
درآمد سرانه خانوار، در گروه امن غذایی در هر دو جنس،
بیشترین درصد کودکان مربوط به خانواده هایی با درآمد
متوسط بود. ولی در گروه ناامن غذایی در هر دو جنس،
بیشترین درصد مربوط به خانواده هایی با درآمد پایین
در مورد سطح تحصیلات نیز ارتباط .(p<0/ بود( 001
معنی داری بین تحصیلات پدر و مادر با ناامنی غذایی
کودکان وجود داشت، بدین ترتیب که در گروه ناامن
غذایی بیشترین درصد کودکان مربوط به خانواده هایی با
هم چنین .(p<0/ تحصیلات والدین زیر دیپلم بود( 001
افزایش بعد خانوار و سکونت در روستا نیز به عنوان یک
عامل تعیین کننده ی مهم وضعیت ناامنی غذایی کودکان به
.( جدول 3 ) (p<0/ شمار می آید( 05
جدول 3. مقایسه ویژگی های دموگرافیک در کودکان بستری در بیمارستان کودکان تبریز بر اساس وضعیت امنیت غذایی
p‡ امن غذایی ناامن غذایی
p† پسر دختر p† متغیر پسر دختر
درآمد سرانه خانوار(ریال)
0/000 0/933 23(62/2%) 44(67/7%) 0/105 7(17/1%) 27(32/ 5000000 و کمتر از آن (% 9
14(37/8%) 15(23/1%) 27(65/8%) 42(51/9%) 5000000-10000000
0(0/0%) 4(9/2%) 7(17/1%) 13(15/9%) بیشتر از 10000000
تحصیلات پدر
0/000 0/009 34(91/9%) 48(69/6%) 0/014 18(40/9%) 49(57/ زیر دیپلم (% 0
3(8/1%) 21(30/4%) 26(59/1%) 37(43/ دیپلم و تحصیلات دانشگاهی (% 0
تحصیلات مادر
0/000 0/401 31(83/8%) 53(76/8%) 0/917 18(40/9%) 36(41/ زیر دیپلم (% 9
6(16/2%) 16(23/2%) 26(59/1%) 50(58/ دیپلم و تحصیلات دانشگاهی (% 1
رتبه تولد
0/069 0/921 17(47/2%) 32(46/4%) 0/830 28(63/6%) 53(62/ فرزند اول (% 4
14(38/9%) 27(39/1%) 9(20/5%) 22(25/ فرزند دوم (% 9
5(13/9%) 10(14/5%) 7(15/9%) 10(11/ فرزند دوم به بعد (% 8
بعد خانوار
0/002 0/220 14(37/8%) 17(24/6%) 0/648 20(45/5%) 42(48/8%) 2-3
21(56/8%) 48(69/6%) 23(52/3%) 43(50/0%) 4-5
2(5/4%) 4(5/8%) 1(2/3%) 1(1/2%) بیشتر از 5
محل سکونت
0/000 0/792 21(56/8%) 41(59/4%) 0/957 37(84/1%) 72(83/ شهر (% 7
16(43/2%) 28(40/6%) 7(15/9%) 14(16/ روستا (% 3
حاصل از آزمون کای مربع جهت مقایسه دو جنس : † p
حاصل از آزمون کای مربع جهت مقایسه دو گروه امن و ناامن غذایی : p‡
شیوع ناامنی غذایی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی- اقتصادی و ... جمال سرایی و همکاران
60 مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال هیجدهم، شماره 10 ، دی 1394
مقایسه ویژگی های تن سنجی و تغذیه ای کودکان
بستری بر اساس تقسیم بندی امنیت غذایی در جدول 4 بیان
شده است. بین وزن، قد، وزن هنگام تولد، نوع تغذیه
انحصاری و تاریخ آغاز تغذیه تکمیلی با ناامنی غذایی
در رابطه .(p>0/ کودکان ارتباط معنی داری مشاهده نشد( 05
با دریافت مکمل آهن و مولتی ویتامین نیز در هر دو جنس،
در گروه ناامن غذایی درصد کودکانی که مکمل آهن را به
طور نامنظم دریافت کردند و یا دریافت نکردند بیشتر از
درصد کودکانی بود که در گروه امن غذایی قرار داشتند
در .(p<0/ که در این زمینه ارتباط معنی داری مشاهده شد( 05
قد به ،(WAZ) رابطه با سه شاخص تغذیه ای وزن به سن
کودکان بستری نیز (WHZ) و وزن به قد (HAZ) سن
.( تفاوت معنی داری مشاهده نشد(جدول 4
جدول 4. مقایسه ویژگی های تن سنجی و تغذیه ای در کودکان بستری در بیمارستان کودکان تبریز بر اساس وضعیت امنیت غذایی
امن غذایی ناامن غذایی
p پسر دختر 1 P متغیر پسر دختر 1
p2
0/412 0/835 57/43±47/22 55/61±40/17 0/815 50/70±41/23 52/43±38/ سن (میانگین، انحراف معیار) 84
0/967 0/567 16/73±10/34 17/86±9/30 0/421 18/46±13/54 16/87±8/ وزن (کیلوگرم) 77
0/697 0/795 100/95±27/21 102/26±22/92 0/611 98/91±27/43 101/31±24/ قد (سانتی متر) 06
0/343 0/723 3/14±0/58 3/08±0/80 0/807 3/04±0/76 3/01±0/ وزن هنگام تولد (کیلوگرم) 54
نوع تغذیه انحصاری
(تعداد،درصد)
0/297 0/239 20(54/1%) 48(69/6%) 0/840 26(59/1%) 51(59/ شیر مادر (% 3
10(27/0%) 10(14/5%) 7(15/9%) 16(18/ شیر خشک (% 6
7(18/9%) 11(15/9%) 11(25/0%) 19(22/ شیرمادر+ شیر خشک (% 1
آغاز تغذیه تکمیلی
0/603 0/181 5(16/1%) 5(7/4%) 0/815 5(11/4%) 11(12/ قبل از شش ماهگی (% 8
26(83/9%) 63(92/6%) 39(88/6%) 75(87/ شش ماهگی و پس ازآن (% 2
دریافت آهن
0/039 0/767 22(59/5%) 44(63/8%) 0/056 29(65/9%) 69(80/ مصرف منظم (% 2
9(24/3%) 14(20/3%) 8(18/2%) 11(12/ مصرف نا منظم (% 8
6(16/2%) 11(15/9%) 7(15/9%) 6(7/ عدم مصرف (% 0
دریافت ویتامین
0/001 0/983 24(64/9%) 45(66/2%) 0/094 35(79/5%) 76(88/ مصرف منظم (% 4
6(16/2%) 9(13/2%) 3(6/8%) 6(7/ مصرف نا منظم (% 0
7(18/9%) 14(20/6%) 6(13/6%) 4(4/ عدم مصرف (% 7
شاخص های تغذیه ای
0/463 0/207 -0/80 -0/38 0/807 -0/31 -0/30 (WAZ وزن به سن ( 1
0/490 0/536 -0/60 -0/40 0/479 -0/18 -0/40 (HAZ قد به سن ( 2
0/773 0/182 -0/84 -0/39 0/109 -0/19 -0/64 (WHZ وزن به قد ( 3
بحث
در مطالعه حاضر شیوع بالایی از ناامنی غذایی در
بین کودکان بستری در بیمارستان کودکان تبریز مشاهده
44 درصد از کودکان دچار ناامنی غذایی / شد، تا جایی که 9
بودند که در بین آن ها شیوع ناامنی غذایی متوسط و شدید به
18 درصد بود. هم چنین، سطح پایین / 26 درصد و 6 / ترتیب 3
تحصیلات والدین و درآمد سرانه خانوار، افزایش بعد خانوار
و سکونت در روستا به عنوان عوامل تعیین کننده مهم
وضعیت ناامنی غذایی برآورد شدند. مطالعات انجام یافته در
زمینه تعیین شیوع ناامنی غذایی و عوامل تغذیه ای و
اجتماعی- اقتصادی مرتبط با آن در کودکان بستری بسیار
محدود می باشد. با توجه به بررسی متون قبلی مشخص شد
شیوع ناامنی غذایی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی- اقتصادی و ... جمال سرایی و همکاران
61 مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال هیجدهم، شماره 10 ، دی 1394
که در ایران مطالعه ای در این زمینه صورت نگرفته است. اما
مطالعات متعددی شیوع نا امنی غذایی و عوامل مرتبط با آن
را در سایر جمعیت ها بررسی کرده اند.
در مطالعه ای که توسط دستگیری و همکاران در
سال 1383 در منطقه اسدآبادی تبریز انجام شد، شیوع ناامنی
63 درصد گزارش شد( 17 ). در / غذایی در بزرگ سالان 3
مطالعه دیگری نیز که توسط عباسعلیزاد فرهنگی و همکاران
در سال 1392 در منطقه قم تپه در شهرستان تبریز صورت
.( گرفت، شیوع ناامنی غذایی 36 درصد گزارش شد( 18
در مطالعه انجام شده توسط حکیم و همکاران بر
روی 400 خانوار مناطق مختلف دزفول در زمستان سال
37 درصد عنوان شد( 19 ). در / 1387 ، شیوع ناامنی غذایی 6
مطالعه دیگری نیز در سال 1391 که در شیراز با هدف شیوع
ناامنی غذایی و برخی عوامل تغذیه ای وابسته به آن در
بیماران دیابتی تازه تشخیص داده شده انجام شد، شیوع
66 درصد گزارش شد( 20 ). هم چنین ایگلند / ناامنی غذایی 7
و همکاران، شیوع ناامنی غذایی در کودکان پیش دبستانی
56 درصد گزارش کردند( 10 ). در مطالعه / شهر اینویت را 1
حاضر، ارتباط معکوس معنی داری بین ناامنی غذایی و
درآمد سرانه خانوار وجود داشت. هم چنین در مطالعه
صورت گرفته در شهر تبریز و نیز مطالعه انجام شده توسط
هیلاری و همکاران نیز ارتباط معنی داری بین ناامنی غذایی و
.(21 ، درآمد سرانه خانوار مشاهده شد( 17
در مطالعه صورت گرفته شده توسط حکیم و
همکاران در شهر دزفول و نیز در بررسی یوسفار و همکاران
در میان خانوارهای شهری و روستایی اندونزی، ارتباط
معنی داری بین ناامنی غذایی و سطح تحصیلات والدین
22 ). در مطالعه حاضر نیز با افزایش سطح ، مشاهده شد( 19
تحصیلات والدین وضعیت امنیت غذایی بهبود یافت. در
واقع می توان گفت که با افزایش سطح تحصیلات والدین،
آگاهی و عملکرد والدین در مورد وضعیت تغذیه فرزندان
ارتقا می یابد؛ هم چنین افزایش سطح تحصیلات می تواند از
طریق بهبود وضعیت اقتصادی و افزایش سطح آگاهی افراد
منجر به افزایش دسترسی خانواده ها و فرزندان به انتخاب های
غذایی متنوع تر و مناسب تر گردد. این ارتباط در صورت
افزایش بعد خانوار و جمعیت خانواده معکوس می گردد تا
جایی که در مطالعه حاضر ناامنی غذایی در خانواده های
.(p<0/ پرجمعیت شایع تر بود( 001
در مطالعه حاضر، ارتباط معنی داری بین محل
سکونت و ناامنی غذایی دیده شد، به این ترتیب که کودکان
ساکن مناطق روستایی شیوع بیشتری از ناامنی غذایی را نشان
دادند. هم چنین در این مطالعه، شاخص های وزن به سن، قد
به سن و وزن به قد جهت تعیین وضعیت تغذیه ای در گروه
ناامن غذایی عمدتا کمتر از گروه امن غذایی بودند، هر چند
24 )؛ این یافته از ، تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد( 23
لحاظ این که ارتباط مستقیم معنی داری را بین کوتاه قدی
تغذیه ای و ناامنی غذایی گزارش کرد، با یافته های حاصل از
مطالعه ی انجام شده برروی کودکان دانش آموز در
.( هوندوراس هم سو بود( 25
نتیجه گیری
بر اساس نتایج حاصل از مطالعه حاضر، شیوع
بالایی از ناامنی غذایی در کودکان بستری در بیمارستان
کودکان تبریز مشاهده شد. لازم است برنامه های مداخلاتی
مورد نیاز جهت کاهش شیوع ناامنی غذایی و متعاقب آن
سوءتغذیه در این جمعیت صورت گیرد. هم چنین برنامه های
آموزش تغذیه جهت ارتقای آگاهی والدین می تواند اثر
مطلوبی بر بهبود کیفیت سبد غذایی خانوار و انتخاب های
مناسب غذایی داشته باشد.
تشکر و قدردانی
بدین وسیله از ریاست محترم بیمارستان کودکان
تبریز و هم چنین همکاری پرسنل بیمارستان و والدین
کودکان بستری که در این طرح ما را یاری نمودند ، نهایت
تقدیر و تشکر را داریم.
منابع
1. Rahimi A. Prevalence of failure to thrive in
6-36 months child in Tabriz west. Med J Tabriz
Univ Med Sci. 2001; 56:11-5.[Persian]
شیوع ناامنی غذایی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی- اقتصادی و ... جمال سرایی و همکاران
62 مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال هیجدهم، شماره 10 ، دی 1394
2. The United Nations Children's Fund
(UNICEF). The state of the world's children.
2002. p.27-9.
3. Kurtz K, Allen RG, Lura G. Overview of
nutritional status of pre- school children in East
and South of Asia. Bull WHO.1996; 66: 110-
25.
4. Ghassemi H, Kimiagar M, Koupahi M. Food
and nutrition security in Tehran province.
Tehran: National Nutrition and Food
Technology Research Institute. 1996.
5. Kliegman B, Nelson A. Text book of
pediatrics. 17th ed. St. Louis: Mosby; 2004. P.
248-51.
6. Andersen S. Core Indicators of Nutritional
State for Difficult to Sample Populations. J
Nutr. 1990;120(11):1555-660.
7. Weinreb L, Wehler C, Perloff J, Scott R,
Hosmer D, Sagor L, et al. Hunger: its impact on
children’s health and mental health. Pediatrics.
2002; 110(4):e41-2.
8. Cook JT, Frank DA, Casey PH, Rose-Jacobs
R, Black MM, Chilton M, et al. A brief
indicator of household energy security:
associations with food security, child health,
and child development in US infants and
toddlers. Pediatrics. 2008;122(4):e867-e75.
9. Nnakwe N, Yegammia C. Prevalence of food
insecurity among households with children in
Coimbatore, India. Nutrition Research.
2002;22(9):1009-16.
10. Egeland GM, Pacey A, Cao Z, Sobol I.
Food insecurity among Inuit preschoolers:
Nunavut Inuit child health survey, 2007–2008.
Canadian Medical Association Journal.
2010;182(3):243-8.
11. Mohammadzadeh A, Dorosty A, Eshraghian
M. Household food security status and
associated factors among high-school students
in Esfahan, Iran. Public health nutrition.
2010;13(10):1609-13.
12. Djazayeri A, Pourmoghim M, Omidvar N.
Assessment and comparison of food security
and nutrient intake among high scool girls from
two areas in North and South of Tehran-Iran.
Public Health J. 1999; 1-4: 21-7.[Persian]
13. Mahdavi AM, Ostadrahimi A, Safaiyan A.
Subjective global assessment of nutritional
status in children. Maternal & child nutrition.
2010;6(4):374-81.
14. United States Household food security
survey module. three- stage design, with
screeners economic research service. USDA.
2012.
15. Rafiei M, Nord M, Sadeghizadeh A,
Entezari MH. Assessing the internal validity of
a household survey-based food security measure
adapted for use in Iran. Nutr J. 2009;
8(28):1186-97.
16. Bickel G, Nord M, Price C, Hamilton W,
Cook J. Guide to measuring household food
security. Alexandria Department of Agriculture
Food and Nutrition Service. 2000.
17. Dastgiri S, Mahboob S, Tutunchi H,
Ostadrahimi A. Factors affecting food
insecurity: A cross-sectional study in Tabriz.
Ardebil Med J. 2006; 3: 233-9.[Persian]
18. Abbasalizad Farhangi M, Alipour B,
Rezazadeh K, Ghaffari A, Eidi F,
Sabergharamaleki A, et al. Food insecurity and
its related socioeconomic and nutritional
factors: evidence from a sample of population in
the north-west of Iran. Qual Assur Safe Crop.
2014; 7(2): 109-13.
19. Hakim S, Dorosti A, Eshraghian M. The
prevalence of food insecurity and related
factors. Payesh J. 2012; 6: 791-7.[Persian]
20. Najibi N, Yeganeh H, Dorosti A,
Eshraghian M, Azizi S. Food security and
nutrition-related factors in newly diagnosed
diabetics. Iran J Diab Lipid Dis. 2012; 1:39-46.
[Persian]
21. Seligman HK, Laraia BA, Kushel MB. Food
insecurity is associated with chronic disease
among low-income NHANES participants. The
Journal of nutrition. 2010;140(2):304-10.
22. Usfar AA, Fahmida U, Februhartanty J.
Household food security status measured by the
US-Household Food Security/Hunger Survey
Module (US-FSSM) is in line with coping
strategy indicators found in urban and rural
Indonesia. Asia Pacific journal of clinical
nutrition. 2007;16(2):368-74.
23. Isanaka S, Mora-Plazas M, Lopez-Arana S,
Baylin A, Villamor E. Food insecurity is highly
prevalent and predicts underweight but not
overweight in adults and school children from
Bogota, Colombia. The Journal of nutrition.
2007;137(12):2747-55.
شیوع ناامنی غذایی و ارتباط آن با عوامل اجتماعی- اقتصادی و ... جمال سرایی و همکاران
63 مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال هیجدهم، شماره 10 ، دی 1394
24. Matheson DM, Varady J, Varady A, Killen
JD. Household food security and nutritional
status of Hispanic children in the fifth grade.
The American journal of clinical nutrition.
2002;76(1):210-7.
25. Gray VB, Cossman JS, Powers EL. Stunted
growth is associated with physical indicators of
malnutrition but not food insecurity among rural
school children in Honduras. Nutrition
Research. 2006;26(11):549-55.

     

ارسال نظر درباره این پروپزال : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---

---